Choć wielkimi krokami zbliża się kolejna konwencja* PTSM, to dopiero dzisiaj znalazłem czas, żeby przygotować notatkę dla tych, którzy nie mogli uczestniczyć w poprzedniej, szóstej tego typu konferencji. Miała ona tytuł ?Badanie polityki zagranicznej państwa? i odbyła się w dniach 9-10 listopada 2016 r. na Uniwersytecie Łódzkim. Jeszcze wcześniejszą, piątą konwencję opisałem ponad półtora roku temu.

Poniżej przytaczam kilka najważniejszy informacji dotyczących spotkania w Łodzi oraz wygłoszonych tam uwaga w kontekście rozwijanej w Polsce nauki o stosunkach międzynarodowych. Przytoczone dane są pochodną własnych obliczeń lub uwag wygłoszonych przez przewodniczącego PTSM prof. Edward Haliżak na początku i końcu konferencji.

1. Statystyka. Około 120 uczestnikom towarzyszyło około 100 wystąpień w ramach 24 paneli dyskusyjnych i jednej sesji planarnej. Konferencję otworzyła sesja specjalna podczas której ciekawy wykład wygłosił prof. Konstantin Chudolej (Petersburski Uniwersytet Państwowy) o dylematach i porażkach polityki zagranicznej Rosji.

2. Tematyka. Zdecydowana większość paneli w programie dotyczyła wybranych uczestników stosunków międzynarodowych (Polski, UE, USA, Rosji, Kanady, Japonii, całej Azji czy tylko jej południowej i wschodniej części, Bliskiego Wschodu, Ameryki Łacińskiej i Afryki).

Pewna część miała także charakter przekrojowy i odnosiła się do takich zjawisk jak teoria polityki zagranicznej, niepaństwowi uczestniczy sm, ekonomizacja polityki zagranicznej, obecność protekcjonizmu i liberalizacji w polityce zagranicznej, roli mediów oraz lokalnych samorządów w kształtowaniu polityki zagranicznej, a także obecnego kształtu samej dyplomacji.

3. Organizacja. Jako uczestnik konferencji byłem niezmiernie zadowolony z jej przebiegu. Dotyczy to zarówno części merytorycznej oraz tych elementów, które mają służyć integracji i budowaniu poczuciu wspólnoty samego środowiska (przerwy kawowe, obiad i kolacja).

Jednak ubocznym skutkiem sukcesu konferencji PTSM, jeśli chodzi o znaczącą liczbę uczestników, jest to że zaczyna ją dotykać problem znany z większych wydarzeń tego typu jak EISA czy ISA. W czterech sesjach panelowych odbywało się za każdym razem sześć paneli.

Jeśli ktoś, tak jak ja, jest silnie związany z jedną grupą paneli (w moim przypadku były to dwa panele amerykanistyczne), to swobodnie można było wybrać uczestnictwo jedynie w połowie z tych pozostałych oferowanych przez konferencję. W skutek tego nie mogłem uczestniczyć w bardzo interesujących z mojej perspektywy i zachwalanych później panelach o teorii polityki zagranicznej oraz teoretycznych ujęcia polityki zagranicznej PRL.

Opisane powyżej zjawisko jest jednak powszechne i bez radykalnych kroków (zmniejszenie liczby paneli lub uczestników, realizowanie paneli od świtu do zmroku lub też wydłużenie konferencji do trzech dni) nie widzę żadnego rozwiązania a nawet te powyżej zaproponowane chyba nie gwarantują sukcesu w długiej perspektywie czasu. Należy więc przypuszczać, że z podobną sytuacją trzeba się pogodzić w Krakowie.

4. Najbliższe konwencje. W 2017 r. konwencja odbędzie się na Uniwersytecie Jagiellońskim, a jej tematem będą ?studia regionalne?. Wciąż można zgłosić swoje uczestnictwo.

Kolejna, w 2018 r. ma być poświęcona instytucjom międzynarodowym. W 2019 r. konwencja PTSM przypadnie w setną rocznice utworzenia pierwszej katedry zajmującej się stricte stosunkami międzynarodowymi (Woodrow Wilson Chair na University of Wales w Aberystwyth, obecnie Aberystwyth University). Z kolei w 2020 r. minie 10 lat od utworzenia PTSM.

Dla przypomnienia lista poprzednich konwencji: 1. w 2011 r. w Poznaniu (interdyscyplinarność), 2. w 2012 r. w Lublinie (poziomy analizy), 3. w 2013 r. w Bielsko-Białej (realizm), 4. w 2014 r. we Wrocławiu (normy i wartości), 5. w 2015 r. w Gdańsku (liberalizm i neoliberalizm) oraz 6. w 2016 r. w Łodzi (polityka zagraniczna).

5. Nowa publikacja. Po 6. konwencji PTSM ukaże się publikacja zawierająca wystąpienia uczestników konferencji. Jednocześnie w Łodzi miała miejsce premiera dwóch tomów pokonferencyjnych z poprzedniej konwencji w Gdańsku pt. ?Liberalizm & neoliberalizm w nauce o stosunkach międzynarodowych: teoretyczny pluralizm?.

Również każda z poprzednich konwencji doczekała się publikacji pokonferencyjnej: ?Wielo- i interdyscyplinarność nauki o stosunkach międzynarodowych? (2012), ?Poziomy analizy stosunków międzynarodowych? (2013), ?Teoria realizmu w nauce o stosunkach międzynarodowych? (2014), ?Normy, wartości i instytucje we współczesnych stosunkach międzynarodowych? (2015) oraz wspomniana publikacja z 2016 r.

6. Czasopismo. W 2016 r. PTSM podjęło decyzję o wydawaniu własnego półrocznika w języku angielskim w wersji elektronicznej. Zostało ono zarejestrowane na początku 2017 r. jako ?Polish Journal of International Studies?. Obecnie trwa nabór tekstów do pierwszego numeru tego czasopisma.

7. Sekcje badawcze. W 2016 r. ruszyły także 24 sekcje naukowo-badawcze skupione wokół wspólnych zagadnień badawczych. Mają one służyć wymianie informacji oraz organizowaniu wspólnych przedsięwzięć. 7. konwencja PTSM stworzy platformę do pierwszych spotkań sekcji. Listę sekcji oraz formularz rejestracyjny można znaleźć na stronie PTSM.

Polecam uwadze następujące sekcje: badań polityki zagranicznej, metodologii i teorii stosunków międzynarodowych oraz studiów amerykanistycznych.

8. Nowa strona internetowa. Co prawda wydarzenie to nie jest związane bezpośrednio z konwencją PTSM, ale warto je odnotować. Nowa strona PTSM nie tylko zyskała na estetyce, ale została wzbogacona o nowe zakładki (m.in. ?Sekcje? oraz ?Czasopismo?). W nowej zakładce ?Galeria? pojawiły się zdjęcia z 6. konwencji PTSM w formacie, który można pobrać.

9. Nauka o sm jako samodzielna dyscyplina? Pisałem poprzednio, że w 2016 r. miał być zaopiniowany przez Centralną Komisją do Spraw Stopni i Tytułów wniosku o uczynienie nauki o sm samodzielną dyscypliną. Wniosek ten w 2014 r. został złożony przez prof. E. Haliżaka jako przewodniczącego PTSM i dyrektora ISM UW. Po zaopiniowaniu wniosku przez Centralną Komisję ostateczną decyzję w tej sprawie miał podjąć minister nauki i szkolnictwa wyższego.

Niestety, nic na ten temat nie wyłapałem w trakcie konferencji w Łodzi. Warto odnotować, że zgodnie z projektem nowej ustawy o szkolnictwie wyższym klasyfikacja dyscyplin ma być oparta o rozwiązania OECD. Zgodnie z nią nauka o sm nie występuje jako samodzielna dyscyplina. W klasyfikacji tej organizacji występuje jedynie ?5.6. Political science?, która ma też obejmować ?Political science; public administration; organisation theory?.

***

* Choroba natręctw zmusiła mnie do sprawdzenia w Słowniku Języka Polskiego PWN słowa ?konwencja?. Co ciekawe termin ten funkcjonować ma tylko w czterech znaczeniach: 1. ?ogólnie przyjęte w jakimś środowisku normy postępowania, myślenia itp.?, 2. ?zespół cech charakterystycznych dla dzieł artystycznych przyjęty przez twórcę?, 3. ?umowa międzynarodowa pociągająca skutki prawne?, 4. ?przedwyborczy walny zjazd członków partii politycznej?. Podobnie jest u Kopalińskiego.

Znalazłem też wątek dotyczący ?konwencji? w poradni językowej PWN, gdzie prof. Mirosław Bańko (Uniwersytet Warszawski) napisał: ?Spotkanie [pewnej grupy osób (miłośników określonej dziedziny) ? T.P.] (?) nazywałbym po prostu spotkaniem (zwłaszcza jeśli jest kameralne), zjazdem (jeśli liczniejsze), kongresem (jeśli duże i o nim głośno), konferencją (zwłaszcza jeśli naukowe lub szkoleniowe). Słownik synonimów pomoże znaleźć jeszcze inne słowa. Z nich konwencja wydaje mi się najmniej odpowiednim ? nie dlatego, że niedawno zapożyczonym w tym znaczeniu, ale dlatego, że kojarzonym przede wszystkim z polityką?.

Obawiam się, że jednak żywy język pójdzie inną drogą niż normatywne rozstrzygnięcia naukowców. Sam walczyłem przez tyle lat z ?agendą?, która pierwotnie w j. polskim oznaczała jedynie ?filię urzędu lub instytucji?, aż w końcu PWN dopisał do znaczeń tego terminu także ?ustalony plan jakiegoś spotkania?.